ISO 42001 Yapay Zeka Yönetim Sistemi

ISO 42001 belgesi, yapay zeka (AI) yönetim sistemleri için bir rehber niteliğindeki standart olarak yayımlandı. Bu standart, organizasyonlara AI sistemlerini nasıl daha etkili bir şekilde yönetebilecekleri konusunda yol gösteriyor. Günümüzde yapay zeka (AI), sürücüsüz arabalardan ChatGPT ve Google Bard gibi araçlara kadar hayatımızın temelini oluşturuyor. Sesli komutlara yanıt veren yapay zeka destekli sanal asistanlar, teknolojiyi cihazlarımıza daha sezgisel bir şekilde entegre ederek günlük yaşantımızı kolaylaştırıyor.

Bu teknolojik ilerlemeler, iş dünyasında da devrim yaratıyor. Makine öğrenimi ve derin öğrenme, sağlık, finans ve bilgi teknolojisi gibi çeşitli sektörlerde inovasyonları tetikliyor. Yapay zeka yönetim sistemleri, bu dönüşümlerde kilit bir rol oynuyor.

Yapay zeka, beraberinde getirdiği risklere rağmen, etkili yönetişim mekanizmaları sayesinde güvenli bir şekilde uygulanabiliyor. Bu sistemler, yapay zeka risk değerlendirmeleri ve tedavilerinde önemli bir destek sağlıyor.

 

Temel Amacı Nedir?

ISO 42001 Belgesi temelde, AI'nin geliştirilmesi ve uygulanmasında güvenilirlik, adillik ve şeffaflığın önemine odaklanarak, kuruluşlara bir çerçeve sunuyor. Bu çerçeve, AI sistemlerini kurma, uygulama, sürdürme ve sürekli olarak iyileştirme çabalarını kapsıyor. Güvenilirlik, adalet, şeffaflık, erişilebilirlik ve güvenlik gibi kritik konulara vurgu yaparak, AI'nin iş süreçleri, politikalar ve hedeflerle entegrasyonunu destekliyor.

Yapay zeka, bilgi teknolojisinin pek çok sektörde yaygın olarak benimsendiği bir dönemde, önemli bir ekonomik itici güç haline geliyor. Ancak, bu gelişme beraberinde toplumsal zorlukları da getirebilir. Bu nedenle, standart, AI'nin toplum üzerindeki etkilerini dikkate alarak uygulama süreçlerini daha duyarlı ve sorumlu bir şekilde yönetmeyi hedefliyor.

 

ISO 42001 Belgesi Faydaları Nelerdir?

Bu belge, kuruluşların AI dünyasında daha sorumlu roller üstlenmelerine yardımcı olmayı hedefliyor. Yani, AI tabanlı ürün veya hizmetleri kullanma, geliştirme, izleme veya sağlama gibi konularda daha bilinçli ve etik bir yol izlemelerine katkı sağlamayı amaçlıyor. AI, işin içine girdiğinde bazı önemli meseleleri de beraberinde getiriyor.

Örneğin, yapay zeka tarafından yapılan otomatik kararlar, bazen klasik BT sistemlerinin ötesinde, şeffaf olmayan ve açıklanamayan bir şekilde yönetilmesi gereken özel bir dikkat gerektirebilir. İnsan kodlu mantık yerine veri analizi, içgörü ve makine öğreniminin kullanılması ise hem yapay zekaya yeni uygulama fırsatları sunuyor hem de bu sistemlerin geliştirilme, gerekçelendirilme ve dağıtılma şeklini kökten değiştiriyor.

Ayrıca, sürekli öğrenme kabiliyetine sahip yapay zeka sistemleri, kullanım sürecinde davranışlarını değiştirme eğiliminde. Bu durum, bu sistemlerin sorumlu bir şekilde kullanılabilmesi için özel bir dikkat gerektiriyor. Yani, değişen davranışlarıyla birlikte sorumlu kullanıma devam edebilmeleri için özel bir yönetim ve izleme sürecine ihtiyaç duyuyorlar. Bu belge, işte tam da bu noktalara odaklanarak, kuruluşlara rehberlik etmeyi amaçlıyor.

• Sorumlu Yönetim: Belge, kuruluşlara AI sistemleriyle ilgili sorumluluklarını daha etik ve sorumlu bir şekilde yerine getirme konusunda rehberlik sağlar, bu da şirketlerin toplumsal ve etik sorumluluklarını yerine getirmelerine yardımcı olabilir.
• Transparans ve Açıklanabilirlik: Belge, otomatik karar süreçlerinin şeffaf olmayan ve açıklanamayan olabilecek yönlerini vurgular, bu da şirketleri daha şeffaf ve açıklanabilir bir yönetim anlayışı benimsemeye teşvik eder.
• Yenilik ve Uygulama Fırsatları: Belge, AI sistemlerinin tasarımında veri analizi, içgörü ve makine öğreniminin kullanılmasını teşvik eder, bu da şirketlere yeni ve etkili uygulama fırsatları sunabilir, aynı zamanda inovasyonu destekleyebilir.
• Eğitim ve Farkındalık: Belge, AI sistemlerinin sürekli öğrenme kabiliyeti ve değişen davranışları konusundaki özel dikkati vurgular, kullanıcılara ve yöneticilere eğitim ve farkındalık sağlar.
• Risk Yönetimi: Belge, potansiyel olarak karmaşık ve riskli olan AI uygulamalarında düzen ve yönetim sağlar, bu da olası riskleri azaltabilir ve şirketlere daha güvenli bir AI kullanımı sunabilir.
• Toplumsal Kabul ve Güven: Belge, şirketlere toplumsal beklentilere uygun hareket etme ve toplumun güvenini kazanma konusunda rehberlik eder, bu da müşteri sadakatini artırabilir ve pozitif bir kurumsal itibar oluşturabilir.

 

ISO 42001 standardı, bir kuruluş içinde yapay zeka yönetim sistemini kurma, uygulama, sürdürme ve sürekli olarak iyileştirme gerekliliklerini belirler. Kuruluşlar, bu gereksinimleri karşılamak için yapay zekaya özgü özelliklere odaklanmalıdır.

Yapay zekanın sürekli öğrenme, geliştirme yeteneği veya şeffaflık ile açıklanabilirlik eksikliği gibi belirli özellikleri, geleneksel görevlere kıyasla ek endişeler doğurabilir. Bu durumda, farklı koruma önlemleri alınmalıdır. Yapay zeka yönetim sisteminin benimsenmesi, bir kuruluş için stratejik bir kararı ifade eder.

Kuruluşun ihtiyaçları, hedefleri, süreçleri, büyüklüğü ve yapısı ile çeşitli ilgili tarafların beklentileri, yapay zeka yönetim sistemini etkiler. Bu sistemleri oluştururken, birçok yapay zeka kullanım durumu ve yönetişim mekanizması arasında uygun bir denge kurma ihtiyacı önemlidir. Kuruluşlar, belirli yapay zeka kullanım durumları için uygun kontrol seviyelerini belirlemek için risk tabanlı bir yaklaşım kullanabilir. Unutulmamalıdır ki tüm bu etkileyen faktörler zaman içinde değişebilir ve düzenli olarak gözden geçirilmelidir.

 

Nasıl Kurulur?

Yapay Zeka Yönetim Sistemi, kuruluşun genel süreçleri ve yönetim yapısı ile entegre edilmelidir. Süreçlerin tasarımında yapay zeka ile ilgili özel konular dikkate alınmalıdır, bu da örgütsel hedeflerin belirlenmesi, ilgili tarafların katılımı ve örgütsel politika gibi önemli süreçleri içerir.

Risklerin ve fırsatların yönetimi de bu süreçler arasında yer alır. Ayrıca, AI sistemlerinin yaşam döngüsü boyunca güvenlik, emniyet, adalet, şeffaflık, veri kalitesi gibi güvenilirlikle ilgili endişeleri yönetmek için süreçler de önem taşır.

Yapay zeka sistemleri sağlayan veya geliştiren tedarikçiler, ortaklar ve üçüncü tarafların yönetimi için süreçler de organizasyonun bu alandaki etkileşimlerini düzenler.